సా హి త్య గా నం ... సం గీ త , చి త్ర క ళా లో క నం !

19, మే 2011, గురువారం

తిలక్ కవిత ‘తపాలా బంట్రోతు’

  తిలక్


జాజిమల్లి గారు నిన్న రాసిన  టపా  లో,  తర్వాత సుజాత గారి బజ్ లో ఉత్తరాల గురించీ, పోస్ట్ మాన్ గురించీ చర్చ నడిచింది. ఈ సందర్భంలో సహజంగానే  తిలక్ రాసిన  ‘తపాలా బంట్రోతు’  ప్రస్తావన వచ్చింది.

సతీష్, మరికొందరు  దీనికోసం ఆన్ లైన్లో వెతికారు.  ఆన్ లైన్లో చదువుకోడానికి పూర్తి కవిత  అందుబాటులో లేదు.

అదే బజ్ లో ‘అమృతం కురిసిన రాత్రి’లోని కొన్ని కవితల లింక్ ను  జ్యోతి గారిచ్చారు. కానీ  దానిలోనూ  ఈ ‘తపాలా బంట్రోతు’ లేదు.

అందుకే...  తిలక్ రాసిన ఆ కవితను అందరూ చదువుకోడానికి వీలుగా ఇక్కడ టపాలో ఇస్తున్నాను. (ప్రచురణ కర్తలు విశాలాంధ్ర పబ్లిషింగ్ హౌస్ సౌజన్యంతో...) 

కవితల పుస్తకం ఈ - బుక్ గా  కినిగె సైట్ లో ఈ లింకులో  లభిస్తుంది.   http://kinige.com/kbrowse.php?via=author&name=Devarakonda+Balagangadhara+Thilak&id=216
--------------------------------------------------------------------
తపాలా బంట్రోతు 

మైడియర్‌ సుబ్బారావ్‌
కనిపించడం మానేశావ్
(విటీ... పోస్టుమాన్‌ మీద గేయం వ్రాయాలా!

అందమైన అమ్మాయి మీద కాని
చందమామ మీద కాని
వంద్యుడైన భగవంతుడి మీద కాని అ
వంద్యుడైన ధీరనాయకుడు మీద  కాని
పద్యాలల్లమని మన పూర్వులు శాసిస్తే
ఎక్కడి పోస్ట్‌మానో యీ  గోల
 ఈ సాయంత్రం వేళ

ధనవంతుణ్ణి స్తుతి చేస్తే
పది డబ్బులు రాలుతాయి
సచివోత్తముణ్ణి స్మరిస్తే
పదికళ్ళు మనమీద వాలుతాయి
ఈ నీ ప్రార్థన కడుంగడు అసభ్యం సుబ్బారావ్
ఉత్త పోస్టుమేన్ మీద ఊహలు రానేరావు

మూడవ పంచవర్ష ప్రణాళిక
ఏడవ వన మహోత్సవ దినం

బిర్లా దాల్మియా
సినీమా దలైలామా
యుద్ధం పరమార్థం
రాజులూ, రాజ్యాలూ, తారుమార్లూ
ఇటువంటివి చెప్పు
మరి చూడు నా తడాఖా

మృదు మాధ్వీ పదలహరీ
తరంగ మృదంగ విలసద్భంగీ
మనోహరాలౌ కావ్యాల్ గేయాల్
కొల్లలుగా వ్రాస్తాను

కానీ, తపాలా బంట్రోతు మీదా
హవ్వ!
ఎండలో వానలో
ఎండిన చివికిన
ఒక చిన్నసైజు జీతగాడు
చెవిలో పెన్సిల్
చేతిలో సంచీ
కాకీ దుస్తులు
అరిగిన చెప్పులు
ఒక సాదాసీదా పేదవాడు
ఇంటింటికీ
వీధివీధికీ
ప్రతిరోజూ తిరిగేవాడు- ప్రైమ్మినిస్టరా ఏం

అయితే చూడు
ఆ కిటికీలో రెండు విచ్చిన కలువల్లాంటి కళ్ళు
ఆ వీధి మొగవైపే ప్రసరిస్తోన్న చూపుల ముళ్ళు
ఆ కళ్ళలో ఆతృత
ఆ గుండెల్లో గడచిన
దేశాంతర గతుడైన ప్రియుడి వార్త కోసం
 అమ్మాయీ !
 పద్దెనిమిదేళ్ళ పడుచుదనాన్ని భద్రంగా దాచి
 పళ్ళెరంలో పెట్టి ప్రాణనాథుడి  కందించాలనే
 నీ ఆశ నాకు అర్ధమయింది.

 అందుకే
చూపులు తుమ్మెద బారులు కట్టి
 నీ కోర్కెలు గజ్జెలవలె ఘలంఘలించి
 వీధి వీధినంతా మేల్కొలుపుతున్నాయి
 వీధి వీధినంతా కలయజూస్తున్నాయి
 అడుగో పోస్ట్ మాన్!
 ఒక్క ఉదుటున వీధిలోకి నువ్వు
 అతని మొహం మీద లేదని చెప్పడానికి బదులు చిరునవ్వు
 వెళ్ళిపోతున్న తపాలా బంట్రోతు వెనుక
 విచ్చిన రెండు కల్హార సరస్సులు

గుడిసె ముందు కూర్చున్న పండుముసలి అవ్వ
గడచిన బ్రతుకంతా కష్టపు నెత్తుటి కాలవ
కనపడీ కనపడని కళ్ళల్లో
కొడిగట్టిన ప్రాణపు దీపంతో
తాను కనిన తన ప్రాణం, తనకు మిగిలిన ఒకే ఒక స్వప్నం
తన బాబు తన ఊపిరి
అస్సాం రైఫిల్సులో సోల్జర్ సిమ్మాచలం
కోసం నిరీక్షణ
క్షణ క్షణ ప్రతీక్షణ
ఒక కార్డు ముక్క వ్రాశాడా
బంట్రోతూ వెళ్ళు వెళ్ళు త్వరగా
ముసలిదానికి  మంచివార్త నందించు
ముడతలు పడిన మొహం మీద ఆనందాన్ని పరికించు
దూరభారాన ఉన్న కుమారుని కోసం
 వగచే తల్లికి
చేరువ చేరువౌతూన్న నువ్వొక ఊరట
దగ్గర దగ్గరౌతున్న మిత్రుని లేఖ కోసం
 నిలిచిన తరుణుడికి నీ రాక ఒక బాసట
 వర్తకుడికి నర్తకుడికి ఖైదులో దొంగకి హంతకుడికి
 ఉద్యోగశప్తుడైన నవీన యక్షునికి
 మనిషికి రాక్షసునికి
  నువ్వు
 దూరాల దారాల్ని విచిత్రంగా
 ఒకే నిముషము
 అనే కంచె చుట్టూ త్రిప్పగల నేర్పరవి .. కూర్పరివి...
 అదృష్టాధ్వం మీద నీ గమనం
శుభాశుభాలకి నువ్వు వర్తమానం
నీ మాజిక్ సంచిలో
నిట్టూర్పులు  నవ్వులు  పువ్వులు
ఆనందాలు అభినందనలు  ఏడుపులు
ఏ క్షణంలో ఏది పైకి తీస్తావో
ఆ క్షణాన నువ్వు రాజుతో సమానం!

కొందరికి పరిచయమైన నవ్వు
కొందరికి తలపంకించిన నవ్వు
కొన్నివైపులకి చూడనే చూడవు
అందరికీ నువు ఆప్త బంధువుని
అందరికీ నువు వార్త నందిస్తావు
కానీ నీ కథనం మాత్రం నీటిలోనే మథనం
అవుతూంటుంది

                
 ఇన్ని యిళ్ళు తిరిగినా
 నీ గుండెబరువు దింపుకోవడానికి ఒక్క గడపలేదు
 ఇన్ని కళ్ళు పిలిచినా
ఒక్క నయనం నీ కోటుదాటి లోపలకు చూడదు
ఉత్తరం యిచ్చి నిర్లిప్తుడిలాగ వెళ్ళిపోయే నిన్ను చూసినపుడు
తీరం వదలి సముద్రంలోకి  పోతూన్న ఏకాకి నౌక చప్పుడు
                                                                  
                                                          - 1959

     --------------------------------------------------------------

    *  సుబ్బారావు అనే మిత్రుడు జిల్లా తపాలా శాఖ జరుపుకొనే  వార్షికోత్సవానికి పోస్టుమాన్ మీద వ్రాయమని కోరినప్పుడు  వ్రాసి  యిచ్చిన గేయం.

    11 కామెంట్‌లు:

    malli చెప్పారు...

    వేణు గారూ,
    సంతోషం.
    కవిత పూర్తి పాఠం ఇవ్వడం బావుంది.
    సెకండ్ స్టాంజా...మూడో లైన్ చివర ఉన్న 'అ' నాలుగో లైన్ మొదట
    రావాలనుకుంటా....'అవంద్యుడైన ధీర నాయకుడు' అని గుర్తు..
    ఒకసారి చూడండి.
    - మల్లీశ్వరి

    వేణు చెప్పారు...

    మల్లీశ్వరి గారూ, ‘అవంద్యుడైన’ అని చదవాలి కానీ, కవితల్లో ఇలా విరిచిరాయటం సంప్రదాయం కదా! ‘తపాల బంట్రోతు’ ఒరిజినల్లో అ-ఒకలైన్లోనూ, వంద్యుడైన తర్వాతి లైన్లోనూ ఉంది.

    ఉదాహరణకు శ్రీశ్రీ ‘మిథ్యావాది’లో-

    జగతి మరపు, స్వప్నం, ని
    శ్శబ్దం ఇది
    మాయ! మాయ!
    మాయంటావూ? అంతా
    మిథ్యంటావూ?-

    దీనిలో నిశ్శబ్దం అనేమాట రెండులైన్లలోనే ఉంటుంది!

    జాన్‌హైడ్ కనుమూరి చెప్పారు...

    maro saari cadivE avakaasaanni kalpiMcinaMduku

    dhanyavaadaalu

    వేణు చెప్పారు...

    @ సుజాత : ఔనండీ, మనోజ్ఞసీమ బ్లాగులో ఈ ‘తపాలా బంట్రోతు’లోని selected stanzas ను కోట్ చేశారు.

    @ జాన్ హైడ్ కనుమూరి: సంతోషమండీ.

    వేణు చెప్పారు...

    ఈ కవిత నాకెందుకు నచ్చిందీ నేనీ టపాలో చెప్పలేదు. తిలక్ కవితను పూర్తిగా, యథాతథంగా ఇవ్వటమే ప్రధానోద్దేశంగా టపా రాశాను.

    పోస్ట్ మాన్ ప్రస్తావన వచ్చినపుడల్లా ఈ తిలక్ కవిత తలపుకు రాకమానదు. చిలిపిదనం, నిందాస్తుతి, లోకరీతిపై వ్యంగ్యం, కవుల తీరుపై విసురు, ఆర్ద్ర్రత , సహానుభూతి ... వీటన్నిటినీ ప్రతిఫలిస్తూ అలవోకగా రాసినట్టుంటుందీ కవిత.

    ఈ కవిత రాయటానికి కారకుడైన తిలక్ మిత్రుడు సుబ్బారావు ఇప్పుడెక్కడున్నారో! ఆయన అనుభూతులను ఎవరైనా సేకరిస్తే బాగుణ్ణు!

    ‘పోస్టుమాన్ గురించి చెప్పేదేముంటుంది?’ అంటూనే చెప్పదల్చుకున్నదంతా మనసును కదలించేలా చెప్పటం ఈ కవితలో విశేషం. ‘ఉత్త పోస్టుమేన్ మీద ఊహలు రానేరావు’... అంటూ ‘ ప్రైమ్మినిస్టరా ఏం?’ అని ప్రశ్నించటంలోనే ఉంది చమత్కారం!

    ‘వర్తకుడికి నర్తకుడికి ఖైదులో దొంగకి హంతకుడికి
    ఉద్యోగశప్తుడైన నవీన యక్షునికి
    మనిషికి రాక్షసునికి...’ అంటూ ఉత్తరాలు అందుకునేవారిలోని వైవిధ్యాన్ని ప్రదర్శిస్తాడు.

    ఇది చదువుతుంటే శ్రీశ్రీ ‘మానవుడా’ గేయంలోని
    ‘వియోగీ! యోగీ! భోగీ! త్యాగీ!.... ఖైదీ! రౌడీ! ఖూనీకోర్‌! బేబి! మానవుడా! మానవుడా!’ పంక్తులు గుర్తొస్తాయి.

    ‘తపాలా బంట్రోతు’ కవిత చివరికొచ్చేసరికి చాలా హృద్యంగా అనిపిస్తుంది. ‘ఇన్ని కళ్ళు పిలిచినా ఒక్క నయనం నీ కోటుదాటి లోపలకు చూడదు’ అని ఎంత వాస్తవికంగా, ఎంత గొప్పగా చెప్పాడో కదా తిలక్! ముఖ్యంగా ముగింపులోని రెండు పంక్తులూ పోస్ట్ మాన్ జీవనసరళికి గొప్ప కవితాత్మక నివాళి!

    GKK చెప్పారు...

    వేణు గారు. వ్యాఖ్యలో కవితపై మీ వివరణ చాలా బాగుంది.

    వేణు చెప్పారు...

    తెలుగు అభిమాని గారూ! తిలక్ కవితపై నా వ్యాఖ్య నచ్చినందుకు ధన్యవాదాలు.

    Sreenivas Paruchuri చెప్పారు...

    ఆ postman కవితలోని సుబ్బారావుగారి గురించి ఎవరూ చెప్పకపోవడం ఆశ్చర్యకరం. ఆ వ్యక్తి Prof. Dr. తంగిరాల వెంకటసుబ్బారావు. ప్రస్తుత నివాసం బెంగుళూరులో. తెలుగు జానపదసాహిత్యంపైన (ముఖ్యంగా కాటమరాజు కథ) పరిశోధకుడిగా, "చైతన్య స్రవంతి" పత్రిక సంపాదకుడిగా తెలుగు (సాహియ)లోకానికి బాగా పరిచితుడైన వ్యక్తి.

    Regards,
    Sreenivas

    pradeep చెప్పారు...

    nenu telugulo manchi pustakala list okati tayaru cheddamani anukuntunnanu.. induku mee sahaayam kooda kaavali. ippati varaku meeru chadiina,vinna pustakaalalo manchivi/meeku nachinavi ento cheppagalaru.

    Unknown చెప్పారు...

    Alan

    Unknown చెప్పారు...

    ఆడ్బుతం