సా హి త్య గా నం ... సం గీ త , చి త్ర క ళా లో క నం !
సంగీతం లేబుల్‌తో ఉన్న పోస్ట్‌లను చూపుతోంది. అన్ని పోస్ట్‌లు చూపించు
సంగీతం లేబుల్‌తో ఉన్న పోస్ట్‌లను చూపుతోంది. అన్ని పోస్ట్‌లు చూపించు

27, సెప్టెంబర్ 2019, శుక్రవారం

బాల రాహుల్... గాన లాహిరి!



లేత గొంతు నుంచి  జాలువారే  ఆ  తీయని గానం  జనం  మనసులను ఇట్టే కట్టిపడేస్తుంది.  

ఆ  బెంగళూరు బాలుడి గళ  వశీకరణం అలాంటిది.

పేరు-  రాహుల్ వెల్లాల్ !  

‘వెల లేని పువ్వు కదా మనిషికి చిరునవ్వు!’ 
అంటుంది కవయిత్రి   యం.బి.డి. శ్యామల,  ఓ  గజల్ లో.     

రాహుల్ వెల్లాల్ ను వీడియోల్లో చూస్తుంటే... ఆ వాక్యమే గుర్తొస్తుంది!

పాడుతున్నంతసేపూ చెదరని  మందస్మితం.  స్వచ్ఛంగా,  అమాయకత్వం ఉట్టిపడే  చిలిపి  చిరునవ్వు.

మంద్ర-మధ్య- తార స్థాయి  శ్రుతులకు తగ్గట్టుగా -
తలను  చిన్నగా అటూ ఇటూ కదలిస్తూ...
ఒక్కోసారి కళ్ళు మూస్తూ.. 
చేతులను  భావ స్ఫోరకంగా  పైకెత్తుతూ ..  
తాదాత్మ్యంతో
ఆరోహణ... అవరోహణలతో
రాహుల్   పాడుతూవుంటే...  

త్యాగయ్య   చెప్పినట్టు- ‘నాభీ హృత్కంఠ రసన నాసాదుల యందు’ పాడుతున్నాడా అనిపిస్తుంది !
   
బాణీలోని  తీయదనం పంచుతూ  పాట  శ్రోతలకు  రసానుభవాన్ని అందిస్తుంది.  

*     *     * 


ఎస్ వీ భక్తి చానల్ లో ప్రసారమైన.. ‘అన్నమయ్య పాటకు పట్టాభిషేకం’  పాటల కార్యక్రమాలు హైదరాబాద్ లోనే జరిగాయి. వాటిలో రాహుల్ తన గాన వైదుష్యంతో  మెరిశాడు.

‘అయ్యో  నేనేకా అన్నిటికంటె దీలు..’  అనే   పాటను  రాహుల్  పాడుతుంటే   వేదిక మీద  ఉన్న గాయని సునీత   కదిలిపోయి,  కన్నీరు  కార్చి  ‘మనసూ, దేహం, ఆత్మా స్వచ్ఛమయ్యాయి’ అంటూ’   సభాముఖంగా చెప్పారు.  

సంగీత దర్శకుడు   కీరవాణి ‘ రాగమయి అయిన   సరస్వతి రాహుల్ వెల్లాల్ లో  కనిపించింది’   అంటూ మెచ్చుకున్నారు.

బాణీని  సరిగా  నేర్చుకుని  సంగీతపరంగా లోపాల్లేకుండా , భాషాపరంగా  ఉచ్చారణ దోషాల్లేకుండా పాడినంతమాత్రానే  ఏ పాటా మీటదు హృదయాల్ని.  సాహిత్యంలోని  భావం గ్రహించి రసానుభూతితో పాడటం కదా ముఖ్యం!

సంగీతం సమకూర్చిన జోశ్యభట్ల శర్మ  గారి నుంచి  ఆ పాట అర్థం  చెప్పమని అడిగి,  తెలుసుకున్నాకే  నేర్చుకుని పాడాడు  రాహుల్.    

అంత శ్రద్ధ ఉంది కాబట్టే..   తనకు  మాతృభాష కాని తెలుగులో 500 సంవత్సరాల క్రితం అన్నమయ్య  రాసిన పాటల విషయంలో  తనకుండే  పరిమితులన్నిటినీ అలవోకగా దాటేశాడు. అనితర సాధ్యమన్న రీతిలో  పాడేశాడు!

‘అన్నమయ్య పాటకు పట్టాభిషేకం’  సిరీస్ లో రాహుల్ పాడిన -

* ‘అమ్మేదొకటియును..అసిమ లోని దొకటీ’
* ‘శోధించి చూడబోతే..’ 
*  ‘ఏమని నుతించవచ్చు..’

పాటలు కూడా బాగుంటాయి.
   

*     *     *  

సాన పెట్టిన  కులదీప్ పాయ్

రాహుల్   వయసు ఇప్పుడు   పన్నెండేళ్ళు.  అయితే  ఇతడి ప్రతిభ ప్రపంచానికి   మూడేళ్ళ క్రితమే పరిచయం.


రెండేళ్ళ పసి వయసులో రాహుల్   పాటను గుర్తించటం, హమ్ చేయటం చూసి సంగీతం పట్ల అతడి ఆసక్తిని గమనించారు తల్లిదండ్రులు.  అంత చిన్నవయసులో సంగీత ఉపాధ్యాయులెవరూ  నేర్పలేమంటే..  నాలుగేళ్ళ వయసు వచ్చాక,  శిక్షణలో ప్రవేశపెట్టారు. 

సంగీత పాఠశాల వార్షికోత్సవంలో ఆరేళ్ళకే అరగంటసేపు మొదటి సంగీత కచ్చేరీని ఇచ్చేశాడు.  మరో ఏడాదికి బెంగళూర్ లోని ఓ గుడిలో పాటల లిరిక్స్ కాగితాలేమీ చూడకుండా, వాద్యకళాకారులతో  రిహార్సల్స్ లేకుండానే గంటన్నర సేపు రెండో కచ్చేరీ చేశాడు. 

బెంగళూరులోనే ఉండే కళావతి అవధూత  అతడి సంగీత గురువు.

నాలుగేళ్ళ క్రితం  సూర్య గాయత్రిని  చిన్న వయసులోనే   డిస్కవరీ చేసి, సంప్రదాయ సంగీతంలో అద్భుత గాయనిగా   తీర్చిదిద్దిన  కులదీప్ ఎం. పాయ్  తెలుసుగా?  

రాహుల్   వెల్లాల్   ప్రతిభకు సానపెట్టి   చక్కని పాటలు పాడించి మనందరికీ తెలియజేసింది కూడా   కులదీప్ పాయే..!

 ముగ్గురు... గురు శిష్యుల ఆటవిడుపు

 ( రాహుల్ ని మహావిష్ణువుగా,  సూర్య గాయత్రిని  సోదరి పార్వతిగా,  ఎత్తుకుని మోస్తున్న తనను ఆదిశేషుడిగా పోల్చుకుంటూ కులదీప్  ఈ ఫొటోకు సరదా వ్యాఖ్య  రాశారు). 




సూర్య గాయత్రితో కలిసి... 

కులదీప్ పాయ్ నిర్దేశకత్వంలో... సూర్య గాయత్రితో కలిసి రాహుల్ వెల్లాల్  పాడిన  అన్నమయ్య తెలుగు సంకీర్తనలు యూ ట్యూబ్ లో విడుదలై   లక్షలమంది సంగీతాభిమానులను  పరవశులను చేస్తున్నాయి. 
  
*    ‘బ్రహ్మమొక్కటే.. పర బ్రహ్మమొక్కటే’ 

*    ‘ముద్దుగారే యశోద ముంగిటి ముత్యము వీడే’



‘ గతియై మమ్ము గాచే కమలాక్షుడూ’  అని  స్థాయిని తగ్గించి పాడేటప్పుడు రాహుల్  కర విన్యాసం గమనించండి.  

కర్ణాటక, కేరళ రాష్ట్రాలకు చెందిన ఈ  బాల మేధావులు తమిళనాడులో స్థిరపడిన  కులదీప్ ఆధ్వర్యంలో తెలుగు పాటలను  శ్రవణపేయంగా  పాడటం  ముచ్చటగా అనిపిస్తుంది.  

రాహుల్ ఒక్కడే పాడిన పాటలు ఎన్నో ఉన్నాయి. వాటిలో ఎంతో బాగున్నవాటిలో..

సదాశివ బ్రహ్మేంద్ర సంస్కృత రచన -
* ‘పిబరే రామరసం’



 మీరాబాయి హిందీ రాజస్థానీ భజన-

  *‘పాయో జీ మైనే రామ్ రతన్ ధన్ పాయో’



ఈ పాటలో స్వర విన్యాసాలు చాలా బాగుంటాయి.  ముఖ్యంగా  వీడియోలో 5.02 నిమిషాల దగ్గర ‘మీ...రా.. కే ప్రభూ’ అనేచోట శ్రోతలను  సమ్మోహితులను చేస్తాడు.    


వైవిధ్యం.. మాధుర్యం
 
13వ శతాబ్దం నాటి సంత్  జ్ఞానేశ్వర్ అభంగ్ లూ, 
15వ శతాబ్ది నాటి అన్నమయ్య  సంకీర్తనలూ, 
వ్యాసరాయ తీర్థ  కన్నడ కృతులూ,
16 శతాబ్దపు మీరాబాయి  భజనలూ, 
17వ శతాబ్దానికి చెందిన రామదాసు కీర్తనలూ,
18-19 శతాబ్దాలకు చెందిన త్యాగయ్య కీర్తనలూ, 
సదాశివ బ్రహ్మేంద్ర  కీర్తనలూ...

రాహుల్ వెల్లాల్ గొంతులోని  వైవిధ్యాన్నీ, మాధుర్యాన్నీ వెలారుస్తున్నాయి. 

ముఖ్యంగా మన  తెలుగు పాటలను ఎంత చక్కని ఉచ్చారణతో  పాడుతున్నాడో!  ( సూర్య గాయత్రి దీ ఇదే తీరు).   

‘ద లయన్ కింగ్ ’ తెలుగు అనువాద చలన చిత్రంలో  రాహుల్  ‘నేనే రాజా ఎప్పుడౌతానూ ’ అనే హుషారు పాటను హరిప్రియ, రాములతో కలిసి పాడాడు.

సినీరంగంలో బహుశా తన తొలి అడుగు ఇదే.

మన బాలమురళీ కృష్ణ తనకు ఆదర్శం అని చెపుతాడు.

ఇలా మొత్తానికి రాహుల్ కీ తెలుగుకూ  చాలా అనుబంధం పెరుగుతున్నట్టే ఉంది. 

వెంటాడుతున్న అభంగ్ 

ఈ జనవరిలో విడుదలైంది  రాహుల్ పాడిన ‘యోగ యాగ విధీ.. యేణే నోహే సిద్ధి వాయాచి ఉపాధి దంభ ధర్మ'
 అనే  సంత్ జ్ఞానేశ్వర్ ‘ హరిపాఠ్ అభంగ్’. 

నేను విన్నది కొద్ది రోజుల క్రితమే. కులదీప్ ఎం. పాయ్  అద్భుతమైన  స్వరకల్పన, రాహుల్  తాదాత్మ్యతతో పాడిన విధానం గొప్పగా ఉన్నాయి.

ఈ మధ్య కాలంలో నన్ను బాగా  హాంట్ చేసేసి, ఎక్కువ సార్లు వినేలా చేస్తున్న మరాఠీ  పాట ఇది. 

మీరూ ఆ వీడియో చూడండి-



అష్టాంగ యోగాలూ, యాగాలూ లాంటి తంతులు మనిషికి  ముఖ్యం కాదనీ,  అవి డాంబికానికే, అహంకారానికే పనికొస్తాయనీ ఈ అభంగ్  చెపుతుంది. అలాగని ఇది  హేతువాద రచనేమీ కాదు.  ఆధ్యాత్మిక  ‘సిద్ధి’ని ప్రబోధించేదే.  

రాహుల్ గాన కళా చాతుర్యం
ఇంతగా వికసించటానికి స్వయం ప్రతిభతో పాటు  తల్లిదండ్రుల ప్రోత్సాహం తొలి కారణం. గురువుల,  పాటల సంగీత దర్శకుల, వాద్య బృందాల  సహకారమూ ఎంతో  ఉంది.  

ఇతణ్ణి  అభినవ బాలమురళీ కృష్ణ అనీ,  జూనియర్  శంకర్ మహదేవన్ అనీ  పోలికలు తెస్తున్నారు చాలామంది.   కానీ ఎవరితోనూ పోల్చనవసరం లేకుండా  సొంత ముద్రతో గానకళలో  ఎంతో ఎత్తుకు వెళ్ళగలిగే  సత్తా రాహుల్ కి ఉందనేది నిస్సందేహం.  

*     *     * 

భారతీయ సంప్రదాయ సంగీతమంటే  నాకు చాలా ఇష్టమూ, ఆసక్తీ !

కానీ  ఆ సంగీతంతో  అనుసంధానమై ఉండే ‘దైవ భక్తి’తో గానీ, ‘ఆధ్యాత్మికత’తో గానీ నాకే మాత్రమూ  ఏకీభావం లేదు,  ఉండదు. 

రాహుల్ ను గానీ, సాంప్రదాయిక సంగీతకారులు మరెవరినైనా గానీ అభిమానించటమంటే  సంగీత కళలో వారి విశిష్ట ప్రతిభను అభిమానించటం మాత్రమే. ఆ కళను  ఆస్వాదించటమే.  ఆ పాటల్లో పొదిగివున్న భక్తినీ, వాటిలోని  భావాలనూ  ఔదలదాల్చటం మాత్రం  కాదు !  

30, సెప్టెంబర్ 2018, ఆదివారం

ఇళయనిలా! మనసును... తాకెనిలా!

 
కొద్ది వారాలుగా నన్ను వెంటాడుతోంది ఓ తమిళ పాట... అది  ఉన్న  వీడియో!

దశాబ్దాలక్రితమే తెలుగులో తెలిసిన ఆ పాటలోని మాధుర్యం, ప్రత్యేకతలను ఇన్నేళ్ళ తర్వాత మరింతగా గమనించగలిగాను. 

‘ఇళయనిలా  పొళ్ళిగిరదే..’ అంటూ సాగే ఈ పాట తెలుగులో  ‘నెలరాజా ... పరుగిడకూ’ అని మొదలవుతుంది.  సినిమా పేరు ‘అమర గీతం’ (1982).  



వేదిక నుంచి ఆ పాట పాడుతున్న సందర్భంగా అనూహ్యంగా , అప్పటికప్పుడు జరిగిన ఘట్టాలు  నన్ను  ముగ్ధుణ్ణి చేశాయి.

నిజానికిది పాత వీడియో. ఇళయరాజా 1000 సినిమాలకు సంగీత దర్శకత్వం సమకూర్చిన సందర్భంగా తమిళనాడులో జరిగిన ఉత్సవాల్లో చిన్న భాగం. 

దీన్ని నేను చూడటమే చాలా లేటు.

అప్పటికి ఇళయరాజా- బాలు  సత్సంబంధాలతోనే ఉన్నారు.

 
కమల్ హాసన్, గౌతమి కూడా కలిసేవున్నారు.


ఈ వీడియో ప్రత్యేకతలు చాలా ఉన్నాయి.  ప్రేక్షకులు ఉర్రూతలూగుతూ  కరతాళధ్వనులు చేస్తూ స్పందించారు.  మమైకమై పాట ఆసాంతం ఆస్వాదించారు.

వేదికపై  ఇళయరాజా,  కమల్ హాసన్,   ప్రేక్షకుల్లో ప్రకాష్ రాజ్, గౌతమి, బహుశా ఖుష్బూ కూడా ఉన్నారు. వీళ్ళూ,  చాలామంది ప్రేక్షకులూ  ఉత్సాహం చూపిస్తూ హుషారుగా కనపడతారు. 

ఏముందీ వీడియోలో?

ప్రత్యక్షంగా వేల మంది...  టీవీల్లో చూస్తున్న లక్షల  మంది ప్రేక్షకులు.  సినీ సంగీత ప్రియులు!

పాట హృద్యంగా  సాగుతోంది. తన్మయులై వింటున్నారు జనం.  వాద్యసమ్మేళనంలోని  ఓ కళాకారుడికి  అనుకోకుండా  పొరపాటు దొర్లింది. అంతా రసాభాస అవుతోందనే బాధ.. అవమానంతో చేష్ఠలుడిగి  ఏం చేయాలో పాలుపోని  స్థితి. 

అలాంటి విపత్కర తరుణంలో.. సాధారణంగా ఎవరికైనా ఏం చేయాలో తోచదు. కానీ  పాట పాడుతున్న బాలూ చక్కటి సమయస్ఫూర్తి ప్రదర్శించాడు.  లోపం బయటపడకుండా తన గానంతో పరిస్థితిని వెంటనే సవరించగలిగాడు. 

ఆపద్బాంధవుడయ్యాడు!

అంతేనా? అంతకంటే మించే చేశాడు.

ఏమిటది? చూడండి.





( కొత్త చేర్పు-  on  29.10.2018 )

ఈ రెండు  వీడియోల్లో కిందది  విజువల్స్  స్పష్టతతోనూ,  ఎక్కువ నిడివితోనూ  ఉన్నది.  కానీ  ఆ వీడియో పెట్టినవాళ్ళు  నిబంధనలు ఉల్లంఘించారంటూ  యూ ట్యూబ్  దాన్ని తీసేసింది.  దాంతో  మరో  వీడియో  (పైన ఉన్నది) పెట్టాను.  దీనిలో  అంత స్పష్టంగా విజువల్స్ లేవు. పైగా  నిడివి తక్కువ.  కానీ  ఏం చేస్తాం...?  దీంతోనే సరిపెట్టుకోవాలి, ప్రస్తుతానికి!   

సరికొత్త చేర్పు  on 30.5.2019

హాట్ స్టార్ లో  పూర్తి వీడియో ఉంది.

ఇదిగో లింకు


***

పాటల విశిష్టతలను  ఆసక్తిగా  వివరించే విషయంలో బాలును మించి మరెవరూ ఉండరేమో.  ‘ఇళయనిలా’ పాట గురించీ , ముఖ్యంగా ఆ పాటలోని గిటార్ ప్రత్యేకత గురించీ , దాని కంపోజిషన్ గురించీ బాలు తమిళంలో వివరించినా... తెలుగు మాత్రమే తెలిసినవారికి కూడా సారాంశం బాగానే అర్థమవుతుంది.

ఈ పాట ఒరిజినల్  గిటారిస్ట్ చంద్రశేఖర్.   ఈ వీడియోలో కనిపించే గిటారిస్ట్  ప్రసన్న.  


 
రెండోసారి  అరుణ్ మొళి (నెపోలియన్) సరైన నంబర్ ఫ్లూట్  ఉపయోగించి,  వేణువాద్య బిట్ ను శ్రావ్యంగా వాయిస్తున్నపుడు ... ఆ కళాకారుడి విజయాన్ని ప్రేక్షకులకు చూపిస్తూ  బాలు  ఆనందపడటం చాలా బాగుంటుంది. అతడి సహృదయతకు  మనసంతా సంతోషభరితం అయిపోతుంది.


పొరపాటుకు బాధపడి కుంగిపోయిన కళాకారుడు కొద్ది సమయంలోనే తన ప్రతిభ చూపిస్తూ తిరిగి కెరటంలా ఎగసినపుడు -  

ఆ విజయానికి  సంతోషిస్తూ .. తమ ఆమోదం తెలుపుతూ ప్రేక్షకులు చేసే  కరతాళ ధ్వనులు సముద్ర కెరటాల్లా ఎగసిపడతాయి!

ఇళయరాజా, ప్రకాష్ రాజ్ ల  హావభావాలు ప్రత్యేకం. ఇదంతా  చూడటం గొప్ప అనుభవం. 


* * *

సక్తి ఉన్నవారు ఈ వీడియో కూడా చూడండి..





గిటార్, వేణువుల ధ్వనులను నోటితో పలుకుతూ, ఇళయరాజా ‘జీనియస్’ను ప్రశంసిస్తూ..  బాలు  ఆ పాట గొప్పదనం ఎలా వివరించాడో గమనించండి.

‘ఇళయనిలా’ పాట  మాధుర్యాన్ని  వివరంగా వర్ణిస్తూ  ఇంగ్లిష్ లో   రాసిన ఓ   బ్లాగ్ పోస్ట్   కూడా చూడండి. ఆ  బ్లాగర్ పేరు సృజన.    


* * *

బాలు ఓ ఇంటర్ వ్యూలో తనను గొప్ప చేసుకుంటూ  చేసిన ఓ వ్యాఖ్యను విమర్శిస్తూ  గతంలో ఓ పోస్టు రాశాను.  ‘మీ గొప్పలు మీరే చెప్పుకోవాలా? ’ అంటూ.

అది అదే;  ఇది ఇదే!

తియ్యటి  గానంలో ఏ కాస్త  అపశ్రుతి వినిపించినా...  మనసు చివుక్కుమంటుంది.  సమంజసం కాని  వ్యాఖ్యను విమర్శిస్తాం.   

అంతమాత్రాన  ఆ వ్యక్తి  చూపిన  సహృదయతను  విస్మరిస్తామా?  దాన్ని  మనస్ఫూర్తిగా  ప్రశంసించకుండా ఎలా ఉంటాం !

30, ఏప్రిల్ 2018, సోమవారం

జంధ్యాల సాహిత్యం... రమేశ్ నాయుడు గానం

 

క వ్యక్తి కళా ప్రతిభలోని ప్రత్యేకత  ఆ  వ్యక్తి  బతికున్నపుడు అంతగా తెలియకుండా... ఆ వ్యక్తి కన్నుమూశాక   తెలిస్తే... ?

నాకైతే...

ఆ కళాకారుణ్ణి   వ్యక్తిగతంగా  కలుసుకోలేకపోయానని చాలా బాధ వేస్తుంది.  

అలా... ప్రతి కళాకారుడి విషయంలోనూ అనిపించకపోవచ్చు. 
 
సినీ సంగీత దర్శకుడు  రమేశ్ నాయుడు అన్నా... ఆయన స్వరపరిచిన  పాటలన్నా  నాకు చాలా ఇష్టం. 

ఆయన సజీవంగా ఉన్నపుడు కూడా ఆయన కళా ప్రతిభ గురించి తెలుసు. కానీ ఆయన చనిపోయాక కొన్ని సంవత్సరాల తర్వాతే   ఆయన పాటల్లోని మాధుర్యం  నాకు సంపూర్ణంగా  అవగతమయింది.  అందుకే ఆయన్ను చూడలేకపోయాననీ, మాట్లాడలేకపోయాననీ  బాధ వేస్తుంటుంది.

 ఆయనతో  అత్యధిక చిత్రాలకు పనిచేయించుకున్న ముగ్గురు దర్శకుల్లో ...  జంధ్యాల,  దాసరి నారాయణరావులు ఇప్పుడు సజీవంగా లేరు.

మిగిలిన దర్శకురాలు విజయనిర్మల.  ఆమెను కలిసి,  రమేశ్ నాయుడి గురించీ, ఆయన బాణీల  విశేషాల గురించీ చాలా వివరాలు   తెలుసుకోవాలని అనిపిస్తుంటుంది.

ఇది సాధ్యం కాని విషయమేమీ కాదు కూడా!


*  *  *

రమేశ్ నాయుడు పాడిన  పాటల్లో  రాధమ్మ పెళ్ళి (1974)  సినిమాలోని  ‘అయ్యింది రాధమ్మ పెళ్లి ’,
 
చిల్లరకొట్టు చిట్టెమ్మ ( 1977) లోని  ‘తల్లి గోదారికి ఆటు పోటుంటే’ ..

ఇవి  శ్రోతలకు బాగా  తెలుసు.

మరో పాట కూడా ఉందని   ఇవాళే  నాకు  తెలిసింది.  
మరి  సినీ అభిమానులైన  పాఠకులకు  ఈ పాట సంగతి  తెలుసో లేదో నాకు తెలియదు.

ఆ పాట -
‘సూర్యచంద్రులు ’ (1978)  సినిమాలోది.



 ఇదే  సినిమాలోని  ‘ఒకే మనసు... రెండు రూపాలుగా..’  పాట కోసం నెట్ లో   వెతుకుతుంటే  ఈ విశేషం తెలిసింది. 

లిరిక్  ఇది... చూడండి.  (చిత్రభూమి బ్లాగ్  సౌజన్యంతో). 


జంధ్యాల మాటల రచయితగా, దర్శకునిగా అందరికీ తెలుసు.  సినిమా పాట కూడా రాశారనేది కొత్త విషయం. పైగా దాన్ని రమెశ్ నాయుడే  స్వయంగా పాడటం!

జంధ్యాల- రమేశ్ నాయుడి  ద్వయం భవిష్యత్తులో  ఎన్నోమంచి   సినిమాలు కలిసి పనిచేయటానికి  ఈ పాట కూడా  ప్రాతిపదిక అయివుండవచ్చు.  

ఈ పాట బాణీ  ఇంకా దొరకలేదు, వినటానికి .


ఇంతకీ నేను  ఈ బ్లాగులో ప్రస్తావించాలనుకున్న  అసలు పాట ఇది- 


‘అన్నదమ్ములుగా జన్మిస్తే అది చాలదు చాలదు అంటాను
కవలలుగా జన్మించే జన్మ కావాలి
కావాలంటాను’

ఈ పాటలో  ఈ   సెంటిమెంట్  నచ్చిందో... భావం నచ్చిందో చెప్పలేను.  కానీ రమేశ్ నాయుడి  బాణీ మాత్రం  అద్భుతంగా నచ్చింది.

బాలుతో పాటు కలిసి  పాడిన గాయకుడు జి. ఆనంద్ అనుకున్నాను, ఇవాళ్టి వరకూ.  కానీ ఆ గాయకుడి పేరు చిత్తరంజన్.  ఈయన రేడియోలో  ప్రతి ఆదివారం  'ఈ మాసపు పాట'  శీర్షికతో  అస్సామీస్, ఒరియా, తమిళ్, సింధీ లాంటి వివిధ భాషల పాటలు నేర్పించేవారు. 





 *  *  *

రమేశ్ నాయుడు  సంగీతం సమకూర్చిన  పాటల్లో  చాలా ఇష్టమైనవి ఎన్నో ఉన్నాయి.

ఓ పాట చాలా ప్రత్యేకంగా ఉంటుంది.  దీనిలో కూడా  నేను నమ్మని  పునర్జన్మల  సంగతి ఉండటం కాకతాళీయం కావొచ్చు.

జీవితం (1973) అనే సినిమాలోది ఈ పాట.   సినారె రాసిన  ఈ పాటను  సుశీల, రామకృష్ణ పాడారు.

పాట లిరిక్ ఇది-

ఇక్కడే కలుసుకొన్నాము..  ఎప్పుడో కలుసుకున్నాము
ఈ జన్మలోనో... ఏ జన్మలోనో..  ఎన్నెన్ని జన్మలలోనో
ఇక్కడే కలుసుకొన్నాము...  ఎప్పుడో కలుసుకున్నాము
 
నీలనీల గగనాల మేఘ తల్పాల పైన..
పారిజాత సుమసౌరభాల కెరటాలలోన
నీ చేయి నా పండువెన్నెల దిండుగా..
నీ రూపమే నా గుండెలో నిండగా 
కలలన్నీ వడబోసి... కలలన్నీ వడబోసి.. కౌగిలిలో చవి చూసి

ఇక్కడే కలుసుకొన్నాము.. ఎప్పుడో కలుసుకున్నాము

నాటి జన్మలో ఓ చెలీ నా చరణాల వ్రాలి ఏమన్నావు?
జన్మజన్మలకు నా స్వామీ నీ చరణదాసినని అన్నాను
అంతలో నిను చేరదీసి నేనేమన్నాను?
ఓ సఖీ నా ఊపిరిలో నీ వున్నావని అన్నావు
ఆనాటి అనుబంధం ఈ నాటి మనబంధం.. ఆనాటి అనుబంధం ఈ నాటి మనబంధం

ఇక్కడే కలుసుకొన్నాము...  ఎప్పుడో కలుసుకున్నాము 



మనసుకు దగ్గరైన  వ్యక్తులనూ,  ఆత్మీయులైనవారినీ   ఇక్కడే కాదు,  గతంలోనే  ‘ఎప్పుడో  కలుసుకున్నాము’  అనుకోవటంలో  ఎంతో తృప్తి ఉంటుంది.   అదొక అనిర్వచనీయమైన భావం.

ఈ పాటలో   ‘చరణ దాసి’ లాంటి వ్యక్తీకరణలు నేను ఇష్టపడనివి.   కానీ  దాన్ని పట్టించుకోకుండా,  పదేపదే వినాలనిపించేంత  మాధుర్యం  బాణీలో ఉంది. 

 * *  *


రమేశ్ నాయుడి  పాటల  గురించి   ఇంతేనా?  ఇంకేమీ లేదా రాయటానికి..  అనకండి.

ఇంకో  పోస్టు  రాస్తాను, మరెప్పుడైనా!

కొన్నేళ్ళ క్రితం ఆయన గురించి  ఈ  బ్లాగులో  ‘విన్నారా అలనాటి వేణుగానం’ అనే పోస్టు రాశాను. 

అలాంటి పోస్టులు ఎన్నో రాసి,  ఇష్టంగా  గుర్తు చేసుకోదగ్గ విశేష  ప్రతిభావంతుడాయన!
 

4, మార్చి 2018, ఆదివారం

రీ టెల్లింగ్ కథలా? ఫ్రీ టెల్లింగ్ కథలా?




చయితలు రాసిన  కథల నిడివిని  కుదించి,  వేరేవాళ్ళు తమ సొంత మాటల్లో చెపితే అది- ‘రీ టెల్లింగ్’. కథ సారాన్ని క్లుప్తంగా చెప్పటం దీని లక్షణం.  

రీ టెల్లింగ్ అనే ఈ అనుసరణ కథ.... ఒరిజినల్ కథ పరిధిలోనే  ఉండాలనీ,  కథలోని పాత్రల స్వభావాలను ఏమాత్రం మార్చకూడదనీ ఎవరైనా  ఆశిస్తారు.

దానికి విరుద్ధంగా సొంత కల్పనలను జోడిస్తే?

అప్పుడది రీ టెల్లింగ్ కాదు... ఫ్రీ టెల్లింగ్  అవుతుంది.

స్వకపోల కల్పనలను  యథేచ్ఛగా చేయాలనుకునేంత స్వేచ్ఛా పిపాసులు సొంత కథలను మాత్రమే రాసుకోవాలి.  అంతేగానీ  రీ టెల్లింగ్ పేరిట  ఇతరుల రచనల్లో  వేలు పెట్టకూడదు!   పెట్టి వాటిని కంగాళీ  చేయకూడదు!


* * *
రంగనాయకమ్మ ‘మురళీ వాళ్ళమ్మ’ కథను మొట్టమొదటిసారి 1999 లో  ఆంధ్రజ్యోతి వారపత్రిక దీపావళి సంచికలో ప్రచురించారు.

ఈ కథ ఈ 2018 మార్చి 1న సాక్షి దినపత్రిక ఫ్యామిలీ పేజీలో  రీ టోల్డ్ కథగా వచ్చింది.  (మహిళా దినోత్సవ సందర్భంగా రచయిత్రుల కథలను ఈ సిరీస్ లో ఇస్తున్నారన్నమాట...  ఈ కథ 19వ కథగా వచ్చింది.  ఇంకా రోజుకో కథ వస్తూనే ఉంది.)

ఈ పున:కథకుడు ఖదీర్
ఇక్కడ   చూడండి-



రీ టోల్డ్ కథ చూశారు కదా? 

ఇప్పుడు  రంగనాయకమ్మ ఒరిజినల్ కథ చూడాలి.

ఆంధ్రజ్యోతిలో వచ్చినప్పటి పేజీలను ‘కథా నిలయం’ సౌజన్యంతో ఇక్కడ ఇస్తున్నాను.


   murali vallamma by Reader on Scribd


* * *

‘మురళీ వాళ్ళమ్మ ’ నాకు నచ్చిన కథల్లో ఒకటి. 
ఇప్పుడీ  పున: కథనం  చదివాను.

అసలు కథకూ,  ఈ అనుసరణ కథకూ చాలా చోట్ల తేడాలు ఉన్నాయనిపించింది.  ‘అమ్మకి ఆదివారం లేదా’ పుస్తకం తీసి, దానిలో ఉన్న ఆ కథను మళ్ళీ చదివి చూశాను.



నా అనుమానం నిజమే!

‘మురళీవాళ్ళమ్మ’ పున: కథనం గతి తప్పింది.
పాత్రల స్వభావం మారింది.
సంభాషణలు  కూడా  కళ తప్పాయి.  
అన్నిటికంటే ఘోరం- ఒరిజినల్ కథలో లేని సంఘటనలు వచ్చి చేరాయి.


ఓ ఇంటర్ వ్యూలో  ‘వాక్యాన్ని మానిప్యులేట్  చేయగలను’  అని  ధీమాగా  ప్రకటించుకున్నారు ఖదీర్.  కానీ  తెలుగుకు అసహజమైన  ‘కలిగి  ఉండే’ వాక్య ప్రయోగంతో,  పేలవమైన సంభాషణలతో, సొంత కల్పనలతో  ఆయన రీ టెల్లింగ్  దుర్భరంగా తయారైంది.

అందుకే...
ఇది  రంగనాయకమ్మ రాసిన  ‘మురళీ వాళ్ళమ్మ’ కాదు... 
ఖదీర్ వండిన  ‘సొరకాయ పాయసం’!

* * *
ల్లికి అన్యాయం  చేసిన తండ్రిపై కోపం తెచ్చుకుని పదమూడేళ్ళ మురళి  తనకు తనే   ‘అమ్మా! ఏం చేద్దాం?’ అని మళ్ళీ మళ్ళీ అడిగి,  మార్గం కూడా తనే చూపిస్తాడు.  ఆ మాటలు గుర్తొస్తే తల్లికి  శరీరం పులకరిస్తుంది. 

రీ టెల్లింగ్ లో  ‘ఏమంటావు నాన్నా’ అని తల్లి అడిగాకే  కొడుకు జవాబు చెప్తాడు. దీంతో   చిన్నప్పటి మురళి పాత్ర  ప్రత్యేకత కాస్తా ఎగిరిపోయింది.
 
తల్లిని ఎదిరించి మాట్లాడలేని మురళి,  తల్లి కోపంతో అన్నమాటలకు జవాబు చెప్పే ప్రయత్నం చేయని మురళి  ఈ పున: కథనంలో మాత్రం తల్లితో ఏకంగా వాదనే పెట్టుకుంటాడు.  ఆఫీసులో అమ్మాయితో ‘ఇంత క్లోజ్ అయ్యాక తన ఎమోషన్స్ కూడా షేర్ చేసుకోవాలి కదా’ అని లాజిక్ తీస్తాడు.  

ఏమాత్రం రాజీపడకుండా  ఆత్మగౌరవంతో  ప్రవర్తించే  తల్లి రుక్మిణి  పాత్ర స్వభావాన్ని తెలుసుకోవటానికి ఆమె సంభాషణలు ఆయువుపట్టు.   ‘భర్తని ఎదిరించి బతికింది బిడ్డలతో రాజీపడటానికా?’ అనీ,  ‘నీ దారి నీదీ నా దారి నాదీ’ అని  స్థిరంగా, నిర్మొహమాటంగా  చెప్పే  పాత్రకు  ఇక్కడ- పున: కథనంలో  కళాకాంతులు తగ్గిపోయాయి. 

కొడుకుతో ఆమె - ‘నిన్ను నేను విడిచిపెట్టేస్తున్నాను’ అందట.  ‘హూంకరించింది’ అట.  రంగనాయకమ్మ కథనంలో  తల్లి .. కొడుకుని  పేరుతో పిలుస్తుంది గానీ  ఖదీర్ కథనంలో లాగా  ‘రా’ అని సంబోధించదు. దాంతో సంతృప్తిపడలేదేమో.. ఆమెతో కొడుకును ‘రేయ్..’అని కూడా అనిపించారు ఖదీర్.   

కథలో లేనివీ... కొత్తగా  చేర్చినవీ
ఒరిజినల్ కథలో మురళి తన ఆఫీసు అమ్మాయితో పదేపదే  ఫోనులో మాట్లాడుతుంటాడు.  కానీ ఆమెతో  బాత్ రూమ్ లో చాటింగ్ నూ, ముద్దులనూ కూడా అదనంగా చేర్చేశారు ఖదీర్. 

మొదట్లో,  చివర్లో ఖదీర్   చెప్పిన ‘సొరకాయ పాయసం’ (తల్లే స్వయంగా వండిందట అది)  ఒరిజినల్ కథలో లేనే లేదు.  ఏదైనా నిర్ణయం తీసుకున్నప్పుడే ఆమె ఆ పాయసం అలా చేస్తుందట.  ఈ పాయసమూ,  సింబాలిజమూ ఖదీర్  సొంత కవిత్వం తప్ప  మరోటేమీ కాదు. 

‘జీడిపప్పు  ప్యాకెట్లు ’ మురళి  టూర్ నుంచి ఇంటికి తెస్తాడు.  ఖదీర్ ఆ జీడిపప్పు ప్యాకెట్లను వృథా కానీయకుండా  పాలు, చక్కెర వేసి  వేయించేశారు.  సువాసనలీనుతున్న ‘లేతాకుపచ్చ పాయసం’ తయారుచేసి  ఆ జీడిపప్పులు దానిలో  తేలేలా చేశారు.  ఆ సింబాలిజం అలా ఎదురుగా ఉంచుకుని... ఇక  స్వీయ పున: కథనం అల్లేశారు. 

అదింకా ఆ కథగానే ఉంటుందా?
ఎస్పీ బాలసుబ్రహ్మణ్యం  పాడిన పాటను వేరెవరో తన ఇష్టం వచ్చినట్టు మార్చేసి పాడి, ఆ  రికార్డును బాలు  ఫొటోతో విడుదల చేసినంతమాత్రాన అది బాలు పాట అయిపోతుందా?  

అలాగే  ఒక రచయిత  ఫొటో వేసి  ‘మళ్ళీ చెప్పుకుందాం’ అంటూ కథనంతా ఈ రీటెల్లింగ్ రచయిత  మూడు కాలాల్లోకి కుదించేసి- రచయిత తన కథలో రాయని  సంఘటనలను కొత్తగా జోడించేస్తే అది  పున: కథనం అవుతుందా?  అప్పుడది ఒరిజినల్ రచయిత కథగానే ఇంకా మిగిలివుంటుందా? 

మంచి కథలను పాఠకులకు మళ్ళీ  గుర్తు చేయాలనుకుంటే, కొత్త పాఠకులకు తెలపాలనుకుంటే.. తగిన అనుమతులు తీసుకుని వాటిని యథాతథంగా ప్రచురించాలి.

 ‘నిడివి ఎక్కువ, అలా చేయలేం’ అనుకుంటే... ఆ కథల ప్రత్యేకతల గురించి వివరిస్తూ  సమీక్ష/ పరిచయం/ విశ్లేషణ ఇవ్వటానికి మాత్రమే పరిమితం కావాలి.  


అంతేగానీ..  కథనంతా రీ టోల్డ్ మూసలో పేర్చి,  స్వీయ కల్పనలు చేర్చి రాస్తే...  అది వక్రీకరణకు తక్కువ అవ్వదు. కథా రచయితను ఇది  నిశ్చయంగా అగౌరవపరచటమే! 

ఆ కథను అమితంగా అభిమానించే  పాఠకుల అనుభూతిని ఇది భగ్నం చేయటం కాదా?  వారి మనసుల్లో ముద్రించుకున్న చక్కటి దృశ్యాన్ని మొరటుగా చెరిపేయటం కాదా?



నేను ఈ సిరీస్ లో ఒక్క కథనే పరిశీలించాను.  ఇక మిగిలినవి ఎలా ఉన్నాయో ...!  ఈ పున: కథనాల విషయంలో  ఒరిజినల్ రచయిత్రులు సంతృప్తిగా ఉన్నారో, లేదో, ఒకవేళ అసంతృప్తి ఉంటే  దాన్ని  ప్రకటించారో లేదో నాకు తెలియదు!

30, నవంబర్ 2017, గురువారం

ఇళయరాజా బ్యాక్ గ్రౌండ్ ‘మ్యాజిక్!’



సినిమాల్లో  పాత్రధారుల సంభాషణల మధ్యా,  డైలాగులు లేని సన్నివేశాల్లోనూ  వినిపించేది... నేపథ్య సంగీతం-  బ్యాక్ గ్రౌండ్ మ్యూజిక్ ( బీజీఎం).

దీన్ని సినిమా చూస్తూ  గమనించడం, బాగుంటే ఆస్వాదించటం నాకు ఇష్టం. 

ఒక మాదిరిగా ఉండే దృశ్యాలకు కూడా  ప్రాణం పోసి,   పాత్రధారుల మూడ్ ను ఎలివేట్ చేసి,  చూసేవారికి  సన్నివేశం హత్తుకునేలా చేసే శక్తి ఈ బీజిఎంకు ఉంది కాబట్టే  దానిపై నాకు అంత  ఆసక్తి!  

అందుకే... ఈ బీజీఎం ల ప్రస్తావన  ఈ బ్లాగులో కనీసం రెండు పోస్టుల్లో ఇప్పటికే వచ్చేసింది  కూడా.  

సన్నివేశాన్ని ఒక్కసారి చూసి, దానికి సరిపోయే నేపథ్య సంగీతాన్ని ఎంతో వేగంగా అందించటం  ఇళయరాజాకు అలవాటు.  ఆ ప్రక్రియను గమనిస్తే  అదెంతో అబ్బురంగా అనిపిస్తుంది.

దీని గురించి  కిందటి సంవత్సరం మే నెల్లో ఓ పోస్టు రాశాను. ఆసక్తి ఉంటే ... ఇక్కడ క్లిక్ చేయండి.  
  
* * *


ళయరాజా బీజీఎంల ప్రత్యేకతను వివరించే వీడియోలు యూ ట్యూబ్ లో చాలానే ఉన్నాయి.  

వాటిలో  రెండు  వీడియోలను యూ ట్యూబ్ లో  ఈ మధ్య పదేపదే చూశాను.  వాటిని ఆ సినిమాల దర్శకులే స్వయంగా వివరించటం ఓ విశేషం.

ఆ ఇద్దరూ ఒకరు  భారతీరాజా.  రెండోవారు బాల్కి.  

భారతీ- రాజా 
ముదల్ మరియాదై అనే తమిళ సినిమా 1985లో వచ్చింది. దీన్ని తెలుగులో ఆత్మబంధువుగా అనువదించారు. ఆత్రేయ పాటలు, ఇళయరాజా సంగీతం చాలా బాగుంటాయి.

ఈ సినిమాలో ఓ సన్నివేశం.. దానికి  బీజీఎం జోడింపులో ప్రత్యేకతను ఆ చిత్ర దర్శకుడు భారతీరాజా ఈ వీడియోలో  బాగా వివరించారు. చెప్పింది తమిళంలో అయినప్పటికీ  భావం తేలిగ్గానే అర్థమవుతుంది. 



ఈ సన్నివేశంలో కనిపించే దుర్ఘటనా, ఆపై  చకచకా వచ్చే  వివిధ దృశ్యాలూ, ఆకాశం నుంచి కిందకు జారిపడుతున్న వేణువూ..ఆ దృశ్యాల గాఢతనూ, విషాదాన్నీ తెలిపేలా క్లుప్తమైన ఫ్లూట్ బిట్స్ తో  ఇళయరాజా  ఎంత బాగా బీజిఎం కూర్చారో కదా!


దర్శకుడు  బాల్కీ మాటల్లో...
ఇక 2009లో హిందీ సినిమా పా  వచ్చింది. అమితాబ్, అభిషేక్ బచ్చన్ లు నటించిన ఈ చిత్రం దర్శకుడు బాల్కీ. ఆయన ఇళయరాజా బీజీఎంల ప్రత్యేకతను ఇంగ్లిష్ లో  చక్కగా వివరించిన వీడియో ఇది.




 తను తీసిన  పా చిత్రంలో ఒకటిన్నర నిమిషం సన్నివేశాన్ని శబ్దం లేకుండా చూపించారాయన. తర్వాత ఆ సన్నివేశానికి  ఇళయరాజా కూర్చిన బీజీఎం ను  విడిగా వినిపించారు.  ఆ పైన..   నేపథ్య సంగీతంతో జతకూడి  ఆ సన్నివేశం ఎంత కళగా, ఎంత చక్కగా మారిపోయిందో చూపించారు. 

ఇళయరాజా కూర్చిన నేపథ్యసంగీతంలో .. ఆ వాద్యాల సమ్మేళనంలో మనసుకు హాయి కలిగించే  శ్రావ్యతను గమనించవచ్చు.  ఆ బీజీఎంలనుంచి చాలా పాటలకు బాణీలు వస్తాయని బాల్కీ అనటంలో అతిశయోక్తి ఏమీ కనపడదు మనకి.  నిజానికి  ఆయన బీజిఎంల నుంచి పుట్టిన ఆయన  పాటలు చాలామందికి తెలిసినవే! 

స్వర్ణ సీతను చూసినప్పుడు...
2011లో బాపు దర్శకత్వంలో వచ్చిన శ్రీరామ రాజ్యంలో ఇళయరాజా సంగీతం, నేపథ్య సంగీతం వీనుల విందు చేస్తుంది. వనవాసం చేసే సీత ... వాల్మీకి అనుగ్రహంతో  అయోధ్య రాజమందిరం చేరుకుని- స్వర్ణసీత విగ్రహం చూస్తున్న సందర్భంలో ఆమె హావభావాలు, మనో సంఘర్షణ, చివరకు సంతోషం, మైమరపు .. వీటి నేపథ్యంలో  వచ్చే సంగీతం ఎంత బాగుంటుందో గమనించండి-
 


ఇళయరాజా బీజిఎంల ప్రత్యేకతలను తెలుగు సినిమాలకే పరిమితమై క్లుప్తంగా చెప్పాలన్నా అది ఒక పట్టాన తేలే పని కాదు. ఎందుకంటే..  సితార, గీతాంజలి, మౌనరాగం (అనువాద చిత్రం), శివ, సాగర సంగమం, స్వర్ణ కమలం... ఇలా ఎన్నో సినిమాల్లోని చాలా సన్నివేశాలను చూపించాల్సివుంటుంది మరి!

* * *
సంగీతాన్నీ, నేపథ్య సంగీతాన్నీ సందర్భోచితంగా, శ్రావ్యంగా,  మనసుకు హత్తుకునేలా సమకూర్చడంలో ఇళయరాజాకు దగ్గరగా వచ్చే సంగీత దర్శకులు ఉండేవుంటారు.  ఇళయరాజా  వెయ్యి సినిమాలకు సంగీతం సమకూర్చటం ఘనతే కానీ, అంతకంటే ముందే.. ఎమ్మెస్ విశ్వనాథన్ 1200 సినిమాలకు సంగీతం అందించారు!

పాటలూ, బీజిఎంలకు మించి ఇళయరాజాలో ఇంకా చాలా విషయాలు నాకు నచ్చుతాయి.

ఆయనలో, ఆయన మాటల్లో ప్రస్ఫుటంగా కనిపించే ఒక లక్షణం.. నిరాడంబరత్వం.  అది తెచ్చిపెట్టుకున్న వినయంతో వచ్చినది కాదు.  ఆయన స్వభావమే అంత. 

వేదికలమీద తనపై పొగడ్తలు కురిపిస్తుంటే ఆయనకు నవ్వులాటగా ఉంటుందట.  వక్తలు తనను కీర్తిస్తుంటే తన  పూర్వ సంగీత దర్శకులైన  సి. రామచంద్ర, సీఆర్ సుబ్బరామన్, ఖేమ్‌చంద్ ప్రకాశ్, నౌషాద్, మదన్ మోహన్, ఎస్ డీ బర్మన్, ఎమ్మెస్ విశ్వనాథన్ లాంటి వాళ్ళ పేర్లు చెపుతారు.  వాళ్లు ప్రయాణించిన బాటలోనే నేనూ ప్రయాణిస్తున్నాను అని  చెపుతారు.

ఆయన తరచూ చెప్పే కొన్ని మాటలు చూడండి- 
 
నాకు సంగీతం గురించి తెలియదు. కాబట్టే సంగీతం  చేస్తున్నాను. తెలిసుంటే హాయిగా ఇంట్లో కూర్చొనేవాణ్ణి.

ఒకరి భావాన్ని ఎదుటి వ్యక్తి దగ్గర వ్యక్తీకరించడానికి చాలా మార్గాలున్నాయి. అందులో సంగీతం ఒకటి. మాటల్లో చెప్పలేని భావాన్ని సంగీతం ద్వారా ఆవిష్కరించొచ్చు. అందుకే సంగీతానికి ట్రెండ్ లేదని చెబుతాను.


సంగీతం అనేది ఒక సముద్రం లాంటిది. ఒక ఆకాశం లాంటిది. ఒక భూమి లాంటిది. ఎంతో విస్తారమైనది సంగీత ప్రపంచం. సముద్రపుటొడ్డున కూర్చుని అక్కడ కనిపించే ఆల్చిప్పల్ని ఏరుకుని వాటిని మాలగా కూర్చి, దానికి మెరుగుపెట్టి అమ్మే పని చేస్తున్నాను నేను.  
  అయితే సంగీత సాగరంలో ఎక్కడెక్కడ ముత్యాలు దొరుకుతాయో, సంగీతాకాశంలో వీణ శ్రుతులెక్కడ ఆడుకుంటాయో, ఈ సంగీతం భూమిపై ఎక్కడెక్కడికి వ్యాపించి కళ్లకు కనిపించే దృశ్యాల రూపంలో ప్రభవిస్తుందో నాకు తెలుసు. 
 కానీ దీని గురించి ప్రజలకు వివరించే సందర్భాన్ని భగవంతుడు నాకు ప్రసాదించలేదు.’  (దైవం  మీద విశ్వాసం ఉన్న వ్యక్తి ఇళయరాజా.  అలాగే.. రమణ మహర్షి తాత్విక చింతనను ఆయన అభిమానిస్తారు

బాల్కీ తీసిన మరో హిందీ సినిమా షమితాబ్(2015) విడుదల సందర్భంగా  హీరో ధనుష్  రాజా సర్ తన జీవితంపై ఎంత గాఢమైన ముద్ర వేశాడో వేదికపై ఇలా చెప్పాడు - " I draw my emotions from your music... all my happiness, my joys and sorrows, my love, my heart breakings, my pain, my lullaby...every thing is your music''. 
(‘‘నా  భావోద్వేగాలను మీ సంగీతం నుంచే పొందుతుంటాను.  నా  మొత్తం సంతోషం, నా  ఆనంద విషాదాలూ,  నా ప్రేమా,  నా హృదయ భగ్నతా,  నా పరివేదనా, నా  లాలి పాటా.. ప్రతిదీ మీ సంగీతమే’’)

ఇళయరాజా పాటలు వింటూ పెరిగిన కొన్ని తరాల  శ్రోతల మనసులోని మాటలు కదూ ఇవి!

29, అక్టోబర్ 2017, ఆదివారం

కలలో నీలిమ కని .... వేణువు విని!



సంగీతమే ఓ లలిత కళ.  మళ్ళీ దానిలోనూ  లలితమైనది-  లలిత సంగీతం!

రేడియో మూలంగానే  ఈ లలిత సంగీతం  పుట్టింది.  సినిమా సంగీత  సునామీని  తట్టుకుని  తెలుగు శ్రోతలకు  చేరువైంది.

ఏళ్ళు గడిచినా  మరపురాని స్మృతుల  పరిమళాలను  రస హృదయులకు పంచుతోంది.

అలాంటి  ఒక చక్కని  రేడియో  పాట గురించి  కొద్ది సంవత్సరాల క్రితం తెలిసింది. 

సాహిత్యం మాత్రమే  తెలిసిన ఆ పాటను - 
వినటానికి మాత్రం చాలా కాలం పట్టింది.  

ఆ పాట దొరికి,  విన్నాను -  కొద్ది రోజుల క్రితం! 

రేడియోకు సంబంధించి నాకు ఏదైనా సమాచారం  కావాలంటే...
మలపాక పూర్ణచంద్రరావు  గుర్తొస్తారు.

‘రేడియో హీరోయిన్’ శారదా శ్రీనివాసన్ గారి  ద్వారా ఆయన నాకు పరిచయం.  యువభారతి ఫౌండేషన్ కార్యదర్శి.    ఆ పాట కావాలని అడిగితే...  తన కలెక్షన్లోంచి వెతికి ఆయన  నాకు పంపించారు.

వినగానే  ఎంత  సంతోషమయిందో!

సంగీత తరంగాలపై  నన్ను తేలుస్తూ-  దశాబ్దాల వెనక్కి-  ‘ఆకాశవాణి  మంచి  రోజుల్లోకి’  నన్ను తీసుకువెళ్ళింది  ఆ పాట!

రేడియో కళాకారులూ, అనౌన్సర్లూ మన ఇంటి సభ్యులేనని భావించిన కాలమది.  వారి  రూపం ఎన్నడూ చూడకపోయినా వారు మనకు బాగా తెలుసనీ, మనకెంతో ఆత్మీయులనీ  అనిపించేది.

ఆ పాట  పాడినది  రేడియో కళాకారులూ,  సంగీత విద్వాంసులూ  మల్లాది సూరిబాబు.  

 ఆయన అమేయ సంగీత ప్రతిభకు ఈ లలిత సంగీతపు పాట గానీ,  మరొక పాట గానీ మాత్రమే  ప్రాతినిధ్యం వహించవు.   నాకు నచ్చిన ఆయన పాటలను స్మరించుకోవటం మాత్రమే ఇది.

 ఇదీ ఆ పాట-



కలలో నీలిమ కని
నీలిమలో...  కమల పత్ర చారిమ గని   //కలలో//


కమల పత్ర చారిమలో  సౌహృద మృదు రక్తిమ కని
అగరు ధూప లతిక వోలె
అగరు ధూప లతిక వోలె
అవశమయ్యేనే..
మనసు- ఎగసిపోయేనే
మనసు...  ఎంత వెర్రిదే   ఆ....  //కలలో //

కలలో మువ్వలు విని
మువ్వలలో సిరి సిరి చిరు నవ్వులు విని  //కలలో//


సిరి సిరి నవ్వులలో  మూగ వలపు సవ్వడి విని
అగరు ధూప లతిక వోలె...
అగరు ధూప లతిక వోలె
అవశమయ్యేనే..
మనసు-  ఎగసిపోయేనే
మనసు..  ఎంత వెర్రిదే    ఆ....  //కలలో //

కలలో వేణువు విని
వేణువులో విరహ మధుర వేదన విని   //కలలో//


విరహ మధుర వేదనలో  ప్రణయ తత్వ వేదము విని
అగరు ధూప లతిక వోలె...
అగరు ధూప లతిక వోలె
అవశమయ్యేనే..
మనసు- ఎగసిపోయేనే
మనసు..  ఎంత వెర్రిదే     //కలలో //


ఈ పాట  సంగీత కర్త  సూరిబాబు గారి గురువుల్లో ఒకరైన   ఓలేటి వేంకటేశ్వర్లు 


రాసిన వారు  ఎస్.వి. భుజంగ రాయ శర్మ

రంగుల రాట్నం (1966) లోని పాట  గుర్తుందా?

- ‘కలిమి నిలవదు  లేమి మిగలదు-  కల కాలం ఒక రీతి గడవదు-  నవ్విన కళ్లే చెమ్మగిల్లవా?  వాడిన బ్రతుకే పచ్చగిల్లదా  ఇంతేరా ఈ జీవితం - తిరిగే రంగుల రాట్నమూ ’ రాసింది భుజంగ రాయశర్మే.  

సాహిత్యంలో  మెరుపులు
‘ముక్త పద గ్రస్తం’ అనే అలంకారం  తెలుసు  కదా?
ముందు రాసి  విడిచిన పదాన్నే  మళ్ళీ గ్రహించి రాయటం-   అది ఈ పాటలో  చూడవచ్చు.

కలలో నీలిమ- నీలిమలో కమల పత్ర చారిమ (సౌందర్యం) -  కమల పత్ర చారిమలో సౌహృద మృదు రక్తిమ

రెండో మూడో చరణాల్లో కూడా ఇలా  ఒక మాట రాసి,   దాన్ని మళ్ళీ  మరోదానికి  అందంగా లంకె  వేయటం కనిపిస్తుంది. 

‘అగరు ధూప లతిక’  అన్న ప్రయోగం చూడండి.   అగరు పొగ... తీగలాగా వంపులు తిరుగుతూ  పైకి సాగిపోవటం  కళ్ళ ముందు కనిపించదూ!

 ఆ  ధూపాన్ని పట్టుకోవడం గానీ, ఆపటం గానీ  అసాధ్యం కదా? అందుకే  దాన్ని వశంలో లేని మనసుతో  పోల్చారు కవి.   

పాటలోని   పదాలూ, పదబంధాలూ కొత్తగా   అనిపిస్తాయి. 
నీలిమ , చారిమ, రక్తిమ, లతిక-  ఈ  తరహా ‘derived/ modified ’ పదాల్లో ఒక అందముంటుంది.

( నవలలు బాగా చదివిన అలవాటు ఉన్న పాఠకులకు  ఇలాంటి  మాటలు బాగానే పరిచయం ఉంటాయి.   అరుణిమ, రూపసి, వీణియ, నిష్కృతి... ఇలాంటివే.)  

*** 

 ఆలోచనామృతమైన  సాహిత్యం ... ‘ఆపాత మధుర’ సంగీతానికి  ఆలంబన కదా!

‘‘సంగీతానికి.. సొంపు కూర్చేది.. సాహిత్యం. సాహిత్యానికి ఇంపు కూర్చేది సంగీతం. శుద్ధమైన కర్ణాటక సంగీతానికైనా, సరళంగా వినబడే లలిత సంగీతానికైనా ఇదే లక్ష్యం ’’  అంటారు మల్లాది సూరిబాబు.

 ఈ మధ్య  ఆకాశవాణి విజయవాడ కేంద్రం ఉదయం వేళల్లో ఈ లలిత సంగీతపు పాటలను ప్రసారం చేస్తోందట.  గత ఏడాది నవంబరులో ఆంధ్రభూమి దినపత్రికలో రాసిన ఓ వ్యాసంలో  మల్లాది సూరిబాబు ఈ సంగతి చెప్పుకొచ్చారు.
 
‘‘ఓపికతో వినే ప్రయత్నం చేస్తే, రణగొణ ధ్వనుల కాలుష్యంతో నిండిపోయిన చౌకబారు పాటలకూ, వీటికీగల తేడా ఏమిటో  గమనించగలం’’ అంటారాయన.

***
సూరిబాబు మరో గురువు...  గాన రుషిగా పేరుపొందిన  శ్రీపాద పినాకపాణి . 


 ఆయన స్వర కల్పన చేసిన  అన్నమయ్య పాటల్లో ఒకటి-  ‘ చందమామ రావో ’. 
 
ఈ పాట తెలియని వాళ్ళుండరు కదా?

 ఈ పాటను   సూరిబాబు 2014లో  - మూడేళ్ళ క్రితం- సంగీత శిక్షణ కార్యక్రమంలో ఇలా  పాడారు.

బాణీ లోనూ.  గానంలోనూ  ముగ్ధులను చేసే  సంగతులను  విని తెలుసుకోవాల్సిందే !   ముఖ్యంగా ‘జాబిల్లి’ అన్నచోట ఆ బాణీలో ఎంత ఆప్యాయత,  లాలిత్యం!



చందమామ రావో
జాబిల్లి రావో   //చందమామ//

కుందనపు పైడి కోర
వెన్న పాలు తేవో  //చందమామ//

నగుమోము చక్కనయ్యకు
నలువ పుట్టించిన తండ్రికి  //నగుమోము//
నిగమము లందుండే యప్పకు
మా నీల వర్ణునికి  

జగమెల్ల నిండిన సామికి 
చక్కని ఇందిర మగనికి  //జగమెల్ల//
ముగురికి మొదలైన ఘనునికి
మా ముద్దుల బాలునికి  //చందమామ//


ఇంకో రెండు చరణాలు కూడా ఉన్నాయి ఈ పాటలో.

వెన్న,  పాలు  రెండూ అని అర్థమా?  ఒకవేళ అది వెన్నపాలు అయితే- ఇప్పుడు మనం వాడే ప్యాకెట్ పాలలో  క్రీమ్ మిల్క్/ హోల్ మిల్క్ అన్నమాట !  :)

***

ళ్ళీ మొదటి పాట దగ్గరికి వెళ్దాం !

‘కలలో నీలిమ కని’ పాట   కృష్ణుడిని తల్చుకుంటూ  రాధికో, గోపికో  పాడుకున్న  విరహ గీతికేమో  అనిపిస్తుంది .

పాట  నిలువెల్లా  బృందావన  కృష్ణుడిని తలపించే  ప్రతీకలే ఉన్నాయి.
నీలిమ.  కమల పత్రాలు ( యమున ఒడ్డున ),  మువ్వలు,  నవ్వులు , వేణువు... విరహం,  ప్రణయ తత్వం-  

కానీ  ఈ పాటను గాయనితో కాకుండా  గాయకుడితో పాడించటానికి  కారణమేమైనా ఉందా?

ఏదేమైనా...  మల్లాది సూరిబాబు దీన్ని శ్రావ్యంగా, అనుపమానంగా  పాడి  ఎంతో  ప్రాచుర్యంలోకి  తెచ్చారు

ఆయన  పాడి  దశాబ్దాలు గడిచినా  ఇప్పటికీ  దాన్ని ఇష్టంగా  తల్చుకునేవాళ్ళుండటమే దీనికి తిరుగులేని రుజువు కదా! 

30, జూన్ 2017, శుక్రవారం

మధుర స్వరాల డోల!


మ్మెస్ సుబ్బలక్ష్మి పాటల పరిచయం కాదిది... ఆమె పాటలతో నాకున్న కొద్ది పరిచయం!

ఆమె గురించీ, ఆ సంగీత ప్రతిభ  గురించీ  ఎన్నేళ్ళ నుంచో  వింటూ వస్తున్నటికీ ఆమె పాటలను పనిగట్టుకుని వినలేదెప్పుడూ. 

సంగీతమంటే ఇష్టం ఉండి కూడా,   సుబ్బలక్ష్మి  పాటలను వినాలని అనిపించకపోవడానికి  సినీ సంగీత ప్రభావం  కారణం కావొచ్చు.

శ్రీ వేంకటేశ్వర సుప్రభాతం రేడియోలో విన్నపుడు  ప్రౌఢంగానూ,  అదేదో  బృందగానంలానూ   అనిపించింది కానీ,   శ్రావ్యంగా అనిపించలేదు.

 భజ గోవింద శ్లోకాలో, విష్ణు సహస్రనామాలో  రేడియో నుంచీ,  మైకుల నుంచీ  చెవినబడినా  ఆసక్తిగా  పట్టించుకోలేదు.

ఏళ్ళు గడిచాయి.

ఈ మధ్యే  ఆమె జీవిత చరిత్ర  ‘సుస్వరాల లక్ష్మి MS సుబ్బలక్ష్మి’ చదివాను. 

ఆమె పాటలపై ఆసక్తి  ఏర్పడింది.

వరసగా వాటిని  యూ ట్యూబ్ లో వింటూ ... ఆనందిస్తూ  వచ్చాను.

ఎంఎస్ పాటలు ప్రధానంగా భక్తి పాటలే!
 
 కానీ నాకు,  ఆమె పాటలో  భావం కంటే  బాణీలో మెరుపులూ ,  ఆ కంఠంలోని   మాధుర్యమూ   ప్రధానం.

ముఖ్యంగా ఆమె పాడిన  ఓ రెండు పాటలను  ప్రస్తుతం  బాగా వింటున్నాను. విననప్పుడు కూడా తరచూ గుర్తొస్తూ ‘హాంట్’ చేస్తున్న పాటలివి.  (నిజానికివి నాకు  కొత్త కావొచ్చు గానీ... సంగీతాభిమానులు  దశాబ్దాలుగా వింటూ ఉన్నవే,  ప్రసిద్ధమైనవే.). 

మొదటిది  మధురాష్టకం. 

తెలుగు మూలాలుండి,   శ్రీకృష్ణ దేవరాయల కొలువుకు కూడా వచ్చిన  వల్లభాచార్యుడు (1479- 1531)  సంస్కృతంలో రాసిన  అష్టకమిది.




కృష్ణుడికి సంబంధించినది  ఏదైనా  మధురమేనని వర్ణించే  ఈ పాట..

మొదట నెమ్మదిగా మొదలై,  ఆపై  వేగం పుంజుకుంటుంది. మొదట్లో.. ‘మధురాధిపతే రఖిలం’ అనే చోట ‘రా’ను పలికిన  తీరు మధుర సోపానాల ఆరోహణే!

అలాగే...   ‘స్మరణం’ అనే పదాన్ని  ‘పిచ్’ తగ్గించి పలకటంలోని  అందం ఆస్వాదించాల్సిందే.

‘వేణుర్మధురో’  అని ఉండటం వల్ల నాకీ పాట నచ్చిందనుకోవద్దు :) 

రెండోసారి   పాడినపుడు ఇక్కడ కూడా ‘పిచ్’ తగ్గించటం గమనించవచ్చు.

   
రెండో  పాట... ‘డోలాయాం చల..’ .   వల్లభాచార్య కంటే ముందుతరం వాడైన  అన్నమయ్య  (1408-1503)  సంకీర్తనలు తెలుగులోవే  ఎక్కువ.

ఆయన సంస్కృతంలో  రాసిన  పాట ఇది.
 



విష్ణువు  దశావతారాల్లో ఒక్కో అవతారాన్నీ  సంబోధిస్తూ ‘ఓ శ్రీహరీ,  ఉయ్యాల (డోల) లో ఊగు’ అని పాడే జోల పాట ఇది. 

ఇందులో ‘దారుణ బుద్ధ’ అనే  పదబంధం  విచిత్రంగా కనిపించవచ్చు.  అన్నమయ్య  చెప్పిన  ఈ బుద్దుడు కారుణ్యమూర్తి అయిన చారిత్రక  బుద్ధుడు కాడు.  పురాణ బుద్ధుడు.    

‘సీర పాణే .. గోసమాణే’ అన్నచోట  శ్రావ్యత  సాంద్రమై ఆకట్టుకుంటుంది... ఎం.ఎస్. గళంలో.

 మొదట శార్ఙ్గపాణే  అనీ,  రెండోసారి  సీరపాణే  అనీ వినపడుతుంది.  మొదటి పదానికి  విల్లు పట్టుకున్న విష్ణువు అనీ,  రెండోదానికి  నాగలి ధరించిన బలరాముడు అనీ అర్థాలు.



గాయకుల్లో రకరకాలు. ప్రేక్షకులను అతిగా పట్టించుకుంటూ పాడేవారు కొందరు.  ఎదుట ఉన్న ప్రముఖులను సంబోధిస్తూ చప్పట్లను ఆశిస్తూ  పాట కొనసాగించేవారు కొందరు. 

ఇలా కాకుండా పాడే పాటమీద దృష్టి పెట్టి  తాదాత్మ్యతతో  పాడటం సుబ్బలక్ష్మి ప్రత్యేకత.


పాట భావం,  ఉచ్చారణ  తెలుసుకుని శ్రద్ధగా నేర్చుకోవటం,  కచ్చేరీకి ముందు గంటలకొద్దీ  కఠోర సాధన చేయటం ... చిత్తశుద్ధితో చేసే ఈ కృషికి  ఆమె  కంఠ మాధుర్యం,  ప్రతిభ జోడయ్యాయి.

అలాంటి  ఏకాగ్రతా, దీక్షా ఏ కళలోనైనా, ఏ పనిలోనైనా ముఖ్యమే కదా!     

తాజా చేర్పు :    ‘సుస్వరాల లక్ష్మి MS సుబ్బలక్ష్మి’ పుస్తకంపై  ‘ఈమాట’లో  చేసిన  సమీక్ష  ఇక్కడ


    

27, ఏప్రిల్ 2017, గురువారం

స్వాతిముత్యంలో సంఘర్షణ! సిరివెన్నెల్లో శోధన!!


 
టీవీలో  హిందీ ‘మహాభారత్’ సీరియల్ వస్తోంది... 1990 ప్రాంతంలో.  దుర్యోధనుడు భీముడి గదాఘాతానికి తొడలు విరిగి నేలపై పడిపోయిన సన్నివేశం. దుర్యోధనుడికి మద్దతుగా కోపంతో అతడి గురువు బలరాముడి వాదనలూ, అన్నను అనునయిస్తూ భీముణ్ణి సమర్థిస్తూ కృష్ణుడి ప్రతివాదనలూ వాడిగా సాగుతున్నాయి.

ఇదంతా జరుగుతున్నపుడు... ఆ నిస్సహాయ స్థితిలో దుర్యోధనుడి మొహంలో భావాలు ఎలా ఉన్నాయి? 

దర్శకుడైన రవి చోప్రాకు ఆ దృష్టి ఉన్నట్టు లేదు. అందుకే అతడి వైపు తిప్పనివ్వలేదు కేమెరాని!

బలరాముడు వెళ్ళిపోయాక..  నేలవాలిన  దుర్యోధనుడి చుట్టూ పాండవులూ, కృష్ణుడూ నిలబడతారు. కేమెరా దుర్యోధనుడి  తల వెనకభాగం మీదుగా  వాళ్ళను చూపించింది.. అతడి ముఖం కనపడకుండా జాగ్రత్తపడుతూ!

దేశవ్యాప్తంగా ఎంతో పేరు తెచ్చుకున్న బీఆర్ చోప్రా సీరియల్  మహాభారత్. ఏదో  వీలుండి... చూసిన ఆ 91వ ఎపిసోడ్ అంత నాసిగా అనిపించింది. 

ఆఫీసుకు వచ్చాక...  సినీరంగంతో సంబంధం ఉన్న మా సీనియర్ జర్నలిస్టు డి. చంద్రశేఖర్ గారితో ఇదంతా చెప్పాను, నా అసంతృప్తిని పంచుకున్నాను.  అంతా విని ‘డైరెక్టోరియల్ యాంగిల్లో ఆలోచించావే..’ అంటూ ఆయన మెచ్చుకున్నారు.

ఆ కోణమూ అదీ నాకేమీ తెలీదు. అసలది కామన్ సెన్స్ పాయింటు కదా!

* * *


ర్శకుడు కె. విశ్వనాథ్ తీసిన ఎన్నో సినిమాలు నాకు ఇష్టం.

ఆయన సినిమాలు సమాజాన్ని మార్చాలనుకునే తరహావి కావు. వాటి లక్ష్యం అది కాదు.

ఉన్న వ్యవస్థలో ఉపరితలంగా కనిపించే ‘కొన్ని’ లోపాలను ఉదారంగా, సంస్కరణతో మెరుగుపరచాలనుకునేవి. 

చౌకబారు హాస్యం, ద్వంద్వార్థాల సంభాషణలూ, చీదర పుట్టే ఐటమ్ సాంగులూ, కృత్రిమమైన పాత్ర చిత్రణలూ, అవకతవకల కథాంశాల సినిమాల మధ్య విశ్వనాథ్ సినిమాలు చాలా ఊరటనిస్తాయి. 
 
సహజంగా  సాగే సంఘటనలూ, 


మానవత్వానికీ, సంస్కారానికీ ప్రతీకలైన పాత్రలూ... 


అర్థవంతమైన... లోతైన హావభావాలూ...


కథలో భాగంగా వచ్చే సున్నిత హాస్యం...


వినసొంపైన సంగీతం, కనువిందు చేసే చిత్రీకరణా..  


ఇవన్నీ విశ్వనాథ్ సినిమాల ట్రేడ్ మార్క్. 

‘శంకరాభరణం’ (1979) రాకముందే ఎన్నో మంచి చిత్రాలు తీశారాయన. ఆత్మగౌరవం, చెల్లెలి కాపురం, కాలం మారింది, సీతామాలక్ష్మి,  శారద,  సిరిసిరి మువ్వ...

శంకరాభరణం తర్వాత మాత్రం?

సాగర సంగమం, సిరివెన్నెల, స్వాతిముత్యం, శుభలేఖ, స్వర్ణ కమలం, స్వాతి కిరణం...

వ్యాపారాత్మక సినిమాల ఉరవడిలోనూ తన మార్గం వదల్లేదు.
ఏటికి ఎదురీది  క్లాస్ మాస్ సరిహద్దులు ఎంతో కొంత చెరిపేశారు!

తన పరిధిలో సంస్కరణనూ, శ్రమైక జీవన సౌందర్యాన్నీ కళాత్మకంగా చెప్పటానికి ప్రయత్నించారు.

* * *
సంవత్సరాల క్రితం కె.  విశ్వనాథ్ ను కలిసి వివరంగా ఇంటర్ వ్యూ చేసినట్టు కల  వచ్చేది.

ఆ తర్వాత కొంత కాలానికి ఓ రోజు మా ఆఫీసు పై అంతస్తులో నిలబడివుండగా ..  ఏదో టీవీ చర్చలో పాల్గొనటానికి ఆయన మెల్లగా నడిచివస్తూ కనిపించారు.
అదే ఆయన్ను తొలిసారి ప్రత్యక్షంగా చూడటం!

సంభ్రమంగా అలా  చూస్తూవుండిపోయాను.

మళ్ళీ కొన్నేళ్ళకు హైదరాబాద్ లోనే  ఓ పెళ్ళి  కార్యక్రమంలో ఆయన్ను దగ్గర్నుంచి చూశాను.
తెలిసినవారూ, తెలియనివారూ ఆయనకు నమస్కారాలూ, విష్ చేయటం చేస్తూనేవున్నారు...
నేనూ పలకరించవచ్చు గానీ...
ఏమని మాట్లాడాలి?  మీరు సినిమాలు బాగా తీస్తారు అనా?  శంకరాభరణానికంటే ముందు నుంచే మీ సినిమాలంటే  నాకు ఇష్టం.. అనా? మిమ్మల్ని నా కలలో ఇంటర్ వ్యూ చేశాననా?... 

పేలవంగా ఉండదూ!

అందుకనే  మౌనాన్ని ఆశ్రయించాను. 
* * *

ప్రతి పాత్రకూ నిర్దిష్ట స్వభావం నిర్వచించుకుని, ఆ పాత్ర చూపులో, చర్యలో, మాటలో,  మౌనంలో అది వ్యక్తం అవుతూవుండాలనే దృష్టి  ఉన్న దర్శకుడు విశ్వనాథ్.

నవల్లో అయితే  రచయితకు పాత్రల అంతరంగాన్ని చిత్రించే సౌలభ్యం ఉంటుంది.
కానీ దృశ్య మాధ్యమంలో ఆ వెసులుబాటు ఉండదు.
పాత్రల మొహాల్లో ... తగిన మోతాదులో... వ్యక్తం కావాల్సిందే.

దాన్ని చూపించటం దర్శకులకు  కొన్ని సందర్భాల్లో కత్తిమీద సాముగా పరిణమిస్తుంది.

 అంతరంగ సంఘర్షణ!
ఒక చిన్న సన్నివేశం...దానిలో నాలుగే  డైలాగులు... ప్రతిభావంతులైన  నటులు!

ఇక  చిత్రీకరించటం ఎంతసేపు!

కానీ దానిలో ఒక పాత్ర  స్పందన (రియాక్షన్)....అది ముఖంలోనే ప్రతిఫలించాలి. మౌనమే... మాటలుండవు. అంతరంగాన్ని వ్యక్తం చేసేలా పలకాలి ముఖ కవళికలు!.

అవి... ఎలా ఉండాలనేది స్పష్టం చేసుకుని, దాన్ని చిత్రీకరించటానికి  ఏకబిగిన 19 గంటలు... పగలూ, రాత్రీ మథనం చేశారు విశ్వనాథ్!  అంతటి తపన ఎందరు దర్శకులకు ఉంటుంది?   

స్వాతిముత్యం (1985) లోది  ఆ సన్నివేశం!

తనకు మంచి చెయ్యాలని తాళి కట్టిన లౌక్యం తెలియని అమాయకుడు కమల్  ఓ రాత్రి హఠాత్తుగా తన పక్కలోకి వచ్చి పడుకుంటాడు. ఉలిక్కిపడి లేచిన రాధికలో కొద్ది క్షణాల్లో అంతరంగ సంఘర్షణ ఎలా చెలరేగుతుంది?






దీని గురించి దర్శకుడు విశ్వనాథ్ స్వయంగా ఓ ఇంటర్వ్యూలో ఇలా చెప్పుకొచ్చారు.


ఆ సన్నివేశం ఇక్కడ చూడండి





* * *
 చూపులో శోధన!!

సిరివెన్నెల (1986) లో నాయకుడు సర్వదమన్ బెనర్జీ  అంధుడు, నాయిక సుహాసిని మూగది. అతడి పట్ల అనురాగం పెంచుకున్న ఆమెకు అప్పటికే ఓ అతడో స్త్రీని ఆరాధిస్తున్నాడని తెలుస్తుంది.

అది  తెలిశాక.. అతడిని మొదటిసారి చూసినపుడు ఆమె చూపు ఎలా ఉంటుంది?  అంతకుముందులాగా మాత్రం ఉండే అవకాశం లేదు.

ఆ చూపు... అప్పటి ఆమె మనోభావాలను ప్రతిబింబించేలా ఉండాలి.
అందుకే... అతడిని ఆమె కొత్త వ్యక్తిని చూస్తున్నట్టు..  ఒక శోధనతో చూస్తుంది.





దర్శకుడు విశ్వనాథ్ ఆ సన్నివేశ ప్రత్యేకతను ఇలా వివరించారు.
 

* * *
రెండు సన్నివేశాల్లోని లోతును నేను ఆ సినిమాలు చూసినప్పుడే గ్రహించానా?
లేదు.

దర్శకుడు  ఇలా ఇంటర్ వ్యూల్లో వివరించాకే  వాటిని తెలుసుకోగలిగాను.

‘సాగర సంగమం’లో కూడా  ఎప్పుడూ తనతోనే ఉంటానని హీరోయిన్ చెప్పగానే   హీరో   తన  సంతోషాన్ని ఆస్వాదించటానికి  ఆమె నుంచే  ఏకాంతం కోరుకుంటాడు. ఆమెతో పాటు వెళ్తున్న కారులోంచి దిగిపోతాడు.   దీనిలోని సైకలాజికల్ పాయింటును దర్శకుడు చెప్పలేదు కానీ... ఓ మిత్రుడు చెపితే  దాన్ని గ్రహించాను.  

ఇలాంటివి  వివరిస్తే గానీ అర్థం కావటం లేదంటే  అది ఆ దర్శకుడి లోపమనుకోకూడదు. వివరించకపోయినా గ్రహించే ప్రేక్షకులు చాలామందే ఉంటారు. (దర్శకుడు కూడా ఆలోచించని విషయాలను ‘సింబాలిక్ గా గొప్పగా చెప్పారం’టూ అన్వయించి చెప్పేవాళ్ళు కూడా ఉంటారనుకోండీ...)

ఆ సన్నివేశాల రూపకల్పన వెనకునన్న  ఆంతర్యం తెలియకపోయినా సినిమా ఆస్వాదనకు లోటుండదు.
కానీ ఆ లోతు  తెలిస్తే మరింత ముగ్ధులమవుతాం! 
 
ఏ కళారూపమైనా ...
మరీ నిగూఢంగా, మార్మికంగా, పాషాణ పాకంలా, అయోమయంగా ఉండకూడదు  కానీ...
తరచిచూసిన కొద్దీ... ఆలోచించిన కొద్దీ..  కొత్త అందాలూ, కోణాలూ తెలిసేలా చేసేది ఉత్తమ కళే!

అది-
రచన కావొచ్చు.
సంగీత రచన కావొచ్చు.
చిత్రం కావొచ్చు..
చలన చిత్రం కావొచ్చు! 


(యూ ట్యూబ్ ద్వారా ఈ వీడియోలు  అందుబాటులో ఉంచిన సంబంధిత  టీవీలకూ,  వాటిలో పాల్గొన్న యాంకర్లకూ  కృతజ్ఞతలు.  వీడియోల్లో  ఈ పోస్టుకు ‘ అవసరమైనంతవరకూ ’క్రాప్ చేశాను..)